TH | EN
พระมนตรีพจนกิจ
Background
Education
Working
Profile
พระมนตรีพจนกิจ (เทียนฮี้ สารสิน) ต่อมาเป็นพระยาสารสินสวามิภักดิ์
นายพันตรี พระยาสารสินสวามิภักดิ์ (เทียนฮี้ สาระสิน) เกิดในตอนปลายรัชกาลที่ 3 กรุงรัตนโกสินทร์ เมื่อ พ.ศ. 2391 ตระกูลเป็นพลเรือน บิดาเป็นเชื้อจีน ชื่อนายปั้นจู๊ลั่ว มารดาเป็นชาวไทยชื่อหนู พระยาสารสินฯ จึงได้ชื่อว่าเทียนฮี้ ตามทางตระกูลฝ่ายบิดา
เมื่อยังเป็นเด็กผู้ปกครองได้นำไปฝากให้เล่าเรียนในสำนักพระอาจารย์ทอง วัดทองนพคุณ จากนั้น จึงนำไปฝากให้เล่าเรียนในโรงเรียนของพวกมิชชันนารี ด้วยอุปนิสัยรักเล่าเรียน มีความสามารถเป็นแบบอย่าง มิชชันนารีอเมริกันจึงส่งพระยาสารสินฯ ไปยังประเทศสหรัฐอเมริกา เพื่อเรียนวิชาแพทย์
เมื่อพระยาสารสินฯ สำเร็จการศึกษากลับมาถึงกรุงเทพฯ เป็นเวลาเดียวกับที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว กำลังทรงจัดตั้งกรมทหารมหาดเล็ก มิชชันนารีอเมริกันผู้เป็นครูจึงนำพระยาสารสินฯ ไปพบพระยาสุรศักดิ์มนตรี (แสง ชูโต) ผู้บังคับการกรมมหาดเล็ก แจ้งว่าพระยาสารสินฯ ได้เรียนวิชาแพทย์อย่างฝรั่ง รู้จนถึงการผ่าตัด ซึ่งยังไม่มีหมอไทยได้เล่าเรียนในเวลานั้น จะเป็นประโยชน์แก่ราชการกรมทหารมหาดเล็กที่ตั้งใหม่ พระยาสุรศักดิ์มนตรีเห็นชอบด้วย จึงรับนำพระยาสารสินฯ เข้าถวายตัวทำราชการ จึงทรงพระกรุณาโปรดฯ ให้เป็นตำแหน่งผู้ช่วยนายแพทย์ รับราชการในกรมทหารมหาดเล็กแต่ พ.ศ. 2415 เป็นต้นมา
ต่อมา เจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี ได้เดินทางไปเป็นแม่ทัพในสงครามปราบฮ่อ พระยาสารสินฯ ได้ร่วมเดินทางไปในราชการสงครามครั้งนั้นด้วย จากนั้นใน พ.ศ. 2435 พระยาสุรศักดิ์มนตรี ได้รับโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งเป็นเสนาบดี กระทรวงเกษตรพาณิชการ ก็ได้ขอโอนย้าย พระยาสารสินฯ มาเป็นล่ามประจำกระทรวง ภายหลังจึงได้ย้ายมารับราชการที่กระทรวงธรรมการ ตำแหน่งผู้ตรวจการโรงพยาบาล และเป็นผู้ฝึกสอนนักเรียนในโรงเรียนแพทย์ด้วย จน พ.ศ. 2441 เมื่อสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ เสนาบดีกระทรวงมหาดไทย ประสงค์จะจัดการสุขภาพของราษฎรตามหัวเมือง จึงกราบบังคมทูลฯ ขอย้ายพระยาสารสินฯ มารับราชการในกระทรวงมหาดไทย ได้รับพระราชทานสัญญาบัตรเป็นพระมนตรีพจนกิจ ตำแหน่งเจ้ากรมฝ่ายเหนือ หลังจากนั้น ด้วยเหตุผลด้านสุขภาพ พระยาสารสินฯ จึงกราบบังคมทูลฯ ขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตกราบถวายบังคมลาออกจากราชการประจำ เมื่อ พ.ศ. 2444
หลังจากออกจากราชการแล้ว พระยาสารสินฯ ได้ประกอบการค้าขาย แต่ยังช่วยเหลือราชการทุกครั้งเมื่อมีโอกาส พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเหล้าเจ้าอยู่หัว จึงได้พระราชทานยศเป็นอำมาตย์โท เมื่อ พ.ศ. 2454 และพระราชทานสัญญาบัตรเลื่อนบรรดาศักดิ์ขึ้นเป็นพระยาสารสินสวามิภักดิ์ เมื่อ พ.ศ. 2460
เมื่อพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเจ้าอยู่หัว มีพระราชดำริจะจัดตั้งบริษัทปูนซิเมนต์ไทยขึ้น และได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม) ซึ่งขณะนั้นเป็นเสนาบดีกระทรวงนครบาล เป็นผู้ดำเนินการ เจ้าพระยายมราชจึงได้เชิญชวนข้าราชการผู้ใหญ่ ที่มีทักษะความสามารถและประสบการณ์เหมาะสมแก่การดำเนินงาน ให้เข้าร่วมเป็นคณะผู้ตั้ง "บริษัท ปูนซิเมนต์ไทย จำกัดสินใช้" พระยาสารสินสวามิภักดิ์ จึงได้รับเชิญเป็นผู้เข้าร่วมการก่อตั้งบริษัทด้วย
(เรียบเรียงจากหนังสือที่ระลึกในทักษิณานุปทานงานฝังศพพระยาสารสินสวามิภักดิ์ (เทียนฮี้ สาระสิน))
นายพันตรี พระยาสารสินสวามิภักดิ์ (เทียนฮี้ สาระสิน) เกิดในตอนปลายรัชกาลที่ 3 กรุงรัตนโกสินทร์ เมื่อ พ.ศ. 2391 ตระกูลเป็นพลเรือน บิดาเป็นเชื้อจีน ชื่อนายปั้นจู๊ลั่ว มารดาเป็นชาวไทยชื่อหนู พระยาสารสินฯ จึงได้ชื่อว่าเทียนฮี้ ตามทางตระกูลฝ่ายบิดา
เมื่อยังเป็นเด็กผู้ปกครองได้นำไปฝากให้เล่าเรียนในสำนักพระอาจารย์ทอง วัดทองนพคุณ จากนั้น จึงนำไปฝากให้เล่าเรียนในโรงเรียนของพวกมิชชันนารี ด้วยอุปนิสัยรักเล่าเรียน มีความสามารถเป็นแบบอย่าง มิชชันนารีอเมริกันจึงส่งพระยาสารสินฯ ไปยังประเทศสหรัฐอเมริกา เพื่อเรียนวิชาแพทย์
เมื่อพระยาสารสินฯ สำเร็จการศึกษากลับมาถึงกรุงเทพฯ เป็นเวลาเดียวกับที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว กำลังทรงจัดตั้งกรมทหารมหาดเล็ก มิชชันนารีอเมริกันผู้เป็นครูจึงนำพระยาสารสินฯ ไปพบพระยาสุรศักดิ์มนตรี (แสง ชูโต) ผู้บังคับการกรมมหาดเล็ก แจ้งว่าพระยาสารสินฯ ได้เรียนวิชาแพทย์อย่างฝรั่ง รู้จนถึงการผ่าตัด ซึ่งยังไม่มีหมอไทยได้เล่าเรียนในเวลานั้น จะเป็นประโยชน์แก่ราชการกรมทหารมหาดเล็กที่ตั้งใหม่ พระยาสุรศักดิ์มนตรีเห็นชอบด้วย จึงรับนำพระยาสารสินฯ เข้าถวายตัวทำราชการ จึงทรงพระกรุณาโปรดฯ ให้เป็นตำแหน่งผู้ช่วยนายแพทย์ รับราชการในกรมทหารมหาดเล็กแต่ พ.ศ. 2415 เป็นต้นมา
ต่อมา เจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี ได้เดินทางไปเป็นแม่ทัพในสงครามปราบฮ่อ พระยาสารสินฯ ได้ร่วมเดินทางไปในราชการสงครามครั้งนั้นด้วย จากนั้นใน พ.ศ. 2435 พระยาสุรศักดิ์มนตรี ได้รับโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งเป็นเสนาบดี กระทรวงเกษตรพาณิชการ ก็ได้ขอโอนย้าย พระยาสารสินฯ มาเป็นล่ามประจำกระทรวง ภายหลังจึงได้ย้ายมารับราชการที่กระทรวงธรรมการ ตำแหน่งผู้ตรวจการโรงพยาบาล และเป็นผู้ฝึกสอนนักเรียนในโรงเรียนแพทย์ด้วย จน พ.ศ. 2441 เมื่อสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ เสนาบดีกระทรวงมหาดไทย ประสงค์จะจัดการสุขภาพของราษฎรตามหัวเมือง จึงกราบบังคมทูลฯ ขอย้ายพระยาสารสินฯ มารับราชการในกระทรวงมหาดไทย ได้รับพระราชทานสัญญาบัตรเป็นพระมนตรีพจนกิจ ตำแหน่งเจ้ากรมฝ่ายเหนือ หลังจากนั้น ด้วยเหตุผลด้านสุขภาพ พระยาสารสินฯ จึงกราบบังคมทูลฯ ขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตกราบถวายบังคมลาออกจากราชการประจำ เมื่อ พ.ศ. 2444
หลังจากออกจากราชการแล้ว พระยาสารสินฯ ได้ประกอบการค้าขาย แต่ยังช่วยเหลือราชการทุกครั้งเมื่อมีโอกาส พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเหล้าเจ้าอยู่หัว จึงได้พระราชทานยศเป็นอำมาตย์โท เมื่อ พ.ศ. 2454 และพระราชทานสัญญาบัตรเลื่อนบรรดาศักดิ์ขึ้นเป็นพระยาสารสินสวามิภักดิ์ เมื่อ พ.ศ. 2460
เมื่อพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเจ้าอยู่หัว มีพระราชดำริจะจัดตั้งบริษัทปูนซิเมนต์ไทยขึ้น และได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม) ซึ่งขณะนั้นเป็นเสนาบดีกระทรวงนครบาล เป็นผู้ดำเนินการ เจ้าพระยายมราชจึงได้เชิญชวนข้าราชการผู้ใหญ่ ที่มีทักษะความสามารถและประสบการณ์เหมาะสมแก่การดำเนินงาน ให้เข้าร่วมเป็นคณะผู้ตั้ง "บริษัท ปูนซิเมนต์ไทย จำกัดสินใช้" พระยาสารสินสวามิภักดิ์ จึงได้รับเชิญเป็นผู้เข้าร่วมการก่อตั้งบริษัทด้วย
(เรียบเรียงจากหนังสือที่ระลึกในทักษิณานุปทานงานฝังศพพระยาสารสินสวามิภักดิ์ (เทียนฮี้ สาระสิน))
